Wn臋trza i atmosfera dworu
艁atwiej odbudowa膰 zewn臋trzn膮 bry艂臋, ni偶 odtworzy膰 wn臋trze i atmosfer臋 (klimat) autentycznego polskiego dworu.
W Polsce jest kilkana艣cie dwor贸w z autentycznymi wn臋trzami i z wspania艂膮 autentycznie dworsk膮 atmosfer膮. S膮 te偶 domy na wsi i w mie艣cie, gdzie panuje klimat polskiego dworu, mimo, 偶e owe domy dworami nie s膮.
Istniej膮 te偶 dwory odbudowywane z ruin, kt贸rych nowi w艂a艣ciciele urz膮dzaj膮 je wed艂ug swoich wyobra偶e艅 o dworach. Niestety w wi臋kszo艣ci przypadk贸w nic dobrego z tego wychodzi. Wn臋trza sil膮 si臋 na elegancj臋 w stylu ameryka艅skiego serialu, a w艂a艣ciciele koniecznie chc膮 mie膰 wn臋trze pa艂acowe i czar pryska.
Najcz臋stszy problem to wieszane na 艣cianach portrety „przodk贸w”, kupione w sklepie z obrazami lub zam贸wione u miejscowego tw贸rcy. Koniecznie du偶e i w z艂otych ramach. A tymczasem w dworach by艂o du偶o grafik i rycin w skromnych ramach. Nowym w艂a艣cicielom wydaje si臋, 偶e ca艂e wyposa偶enie musi by膰 nowiutkie. Najlepiej „ludwiki” albo „czipendale” prosto z wytw贸rni. Tymczasem w dworach bardzo rzadko si臋 zdarza艂o, 偶eby w艂a艣ciciel dworu wyprz膮ta艂 wszystkie meble i stawia艂 „komplety” prosto z wytw贸rni. Charakterystyczne dla dwor贸w by艂o nagromadzenie sprz臋t贸w z r贸偶nych epok w spos贸b naturalny. Z pokolenia na pokolenie. Dlatego te偶 by艂y naturalnie „nadgryzione z臋bem czasu”. I to dodawa艂o im uroku. Dom to ani muzeum, ani sklep z antykami.
Powiedzmy wyra藕nie: dw贸r polski mia艂 niewiele wsp贸lnego z rezydencjami milioner贸w ameryka艅skich, polskich, ani 偶adnych innych. W艂a艣nie na tym polega jego niezwyk艂o艣膰 i si艂a. Na posiadaniu w艂asnego, skromnego oblicza. Skromno艣膰 polskiego dworu bra艂a si臋 st膮d, 偶e Polska w XVIII wieku mia艂a najwi臋kszy odsetek szlachty w Europie. Nazbiera艂o si臋 ich przez hojne rozdawanie przywilej贸w przez kr贸l贸w i sejmy, zw艂aszcza we wcze艣niejszych stuleciach, kiedy czym艣 trzeba by艂o wynagrodzi膰 obro艅c贸w kr贸la i ojczyzny. Po unii Polski z Litw膮 dosz艂a jeszcze szlachta litewska, p贸藕niej ca艂kowicie spolszczona. Skoro w XVIII wieku ok. 10 procent narodu polskiego to by艂a szlachta, p贸藕niej zwana ziemianami, ka偶dy chcia艂 mie膰 rezydencj臋 na swojej wsi, ale nie ka偶dego by艂o sta膰 na pa艂ac. Wi臋c budowa艂 taki dw贸r na jaki m贸g艂 sobie pozwoli膰. W wi臋kszo艣ci jednak skromny i z zewn膮trz i wewn膮trz, ale z wieloma charakterystycznymi cechami.
Ostatnio jak Polska d艂uga i szeroka rosn膮 kiczowate knajpy, pensjonaty, hotele i o艣rodki szkoleniowo-konferencyjne w dawnych dworach i pa艂acach. Niekt贸re nowiutkie. Dojazd wy艂o偶ony polbrukiem, w parku latarnie uliczne stylizowane na gazowe. W 艣rodku recepcja. W recepcji prze艣liczna panienka recytuj膮ca brednie typu: „apartament hrabiego” i „sala herbowa”. Na stronach internetowych tego przybytku i w holu kr贸luj膮 herby szlacheckie. Cena: 250 z艂 za dob臋. Jak chcesz mieszka膰 w prawdziwym dworze to p艂a膰. Tylko 偶e to nie jest prawdziwy dw贸r! To kiczowata atrapa, imponuj膮ca maluczkim, a wprawiaj膮ca w za偶enowanie potomk贸w polskich ziemian i ka偶dego kto cokolwiek wie o atmosferze polskiego dworu.
Nie dajcie si臋 nabra膰 tekstom typu: „w naszym pieczo艂owicie odrestaurowanym dworku znajdziecie autentyczn膮 atmosfer臋 staropolskiej siedziby szlacheckiej”. Nieprawda, dw贸r tak nie wygl膮da艂. Nie by艂o tam kiczowatych kapi膮cych z艂otem kinkiet贸w, 偶yrandoli, upinanych „a’la Brazylia” zas艂on. By艂o du偶o grafik na 艣cianach, starych sprz臋t贸w po prababci, drewniana pod艂oga uk艂adana w misterne kwadraty, albo proste deski.
Je偶eli kto艣 wybuduje sobie will臋 z kolumnowym portykiem, ca艂膮 wy艂o偶y kafelkami i marmurem, obwiesi ko艣cielnymi 偶yrandolami, na 艣cianie powiesi kicze, ogr贸d obsadzi iglakami, a ze stawu wystawa膰 b臋dzie plastikowy krokodyl – to mnie i innym wara od krytykowania, bo to jego prawo. Byle nie nazywa艂 tego polskim dworem!
Gdzie mo偶na zobaczy膰 dobre wzory? Cho膰by urz膮dzenia wn臋trz?
Niestety, nie ma w Polsce ani jednego dworu, kt贸ry pozostaj膮c w r臋kach spadkobierc贸w przedwojennych w艂a艣cicieli, 偶y艂by z ziemi, a r贸wnocze艣nie by艂 dost臋pny do zwiedzania.
Po prostu, nie ma takiego przyk艂adu! S膮 w Anglii, Francji, w Niemczech czy Szwecji. W Polsce nie ma!
W zast臋pstwie polecam wycieczk臋 do kilku dwor贸w, w kt贸rych znajduj膮 si臋 muzea wn臋trz dworskich:
1. W Koszutach ko艂o 艢rody Wielkopolskiej, gdzie mie艣ci si臋 Muzeum Ziemi 艢redzkiej.
2. W O偶arowie ko艂o Wielunia, w kt贸rym jest oddzia艂 Muzeum Ziemi Wielu艅skiej. Zobaczy膰 tam mo偶na wn臋trze
dworu z XIX wieku, cho膰 dw贸r jest starszy i pochodzi z XVIII wieku.
3. Dw贸r – muzeum w Do艂臋dze ko艂o Tarnowa (oddzia艂 Muzeum Okr臋gowego w Tarnowie)
4. W Suchej ko艂o Siedlec – Skansen Budownictwa Drewnianego prof. Marka Kwiatkowskiego
6. W 呕arnowcu (podkarpackie) – muzeum Marii Konopnickiej. Nie by艂 wprawdzie o艣rodkiem gospodarki
ziemia艅skiej, ale ma sympatyczne, autentyczne wn臋trze z pocz膮tku XX wieku.
Gabinet w dworze w Zarnowcu
W tych dworach mo偶na si臋 przekona膰 czym r贸偶ni si臋 wn臋trze dworu od wn臋trza pa艂acu. Mo偶na te偶 wybra膰 si臋 do nielicznych pensjonat贸w z atmosfer膮 np. w Woli Sucho偶ebrskiej ko艂o Soko艂owa Podlaskiego, w Grochowis-kach Szlacheckich ko艂o 呕nina, albo nam贸wi膰 rektora Uniwersytetu Jagiello艅skiego by udost臋pni艂 wgl膮d do dworu Konopk贸w w Modlnicy pod Krakowem.
Zaplecze gospodarcze dworu mo偶na zobaczy膰 w Muzeum Rolnictwa w Szreniawie ko艂o Poznania oraz w Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu na granicy woj. podlaskiego i mazowieckiego.
Pi臋kne klasycystyczne wn臋trze saloniku
Pokazuj臋 tutaj nieco przyk艂ad贸w pi臋knych wn臋trz. Przepraszam, 偶e nie podaj臋 wszystkich adres贸w, ale w艂a艣ciciele tego sobie nie 偶ycz膮.
Fragment sypialni w dworze w Janowcu ko艂o Kazimierza Dolnego
Sypialnia w dworze w Koszutach
Skromne lecz tchn膮ce autentyzmem wn臋trze salonu
